Evet, hacamatın orucu bozduğu görüşü ve imam arkadaşın sözünü ettiği hacamatın orucu bozduğunu ifade eden senedi sağlam, sahih hadis-i şerif1 de bulunmaktadır.
Bu rivayetin yanısıra Hz.Peygamber (S.A.V.) Efendimizin oruçlu iken hacamat yaptırdığı ve hacamatın orucu bozmadığına dair rivayetler de mevcuttur.
İbnu Abbâs (R.Anhümâ) anlatıyor: “Resûlullah (S.A.V.) ihramlı olduğu halde hacamat oldu. Keza oruçlu iken de hacamat oldu.”2
Ebu Sa’id (R.A.)dan rivayete göre Resulullah (S.A.V.) buyurdular ki: “Üç şey vardır orucu bozmaz: Hacamat olmak (kan aldırmak), kusmak, ihtilam olmak.”3
Alimlere göre hacamatın orucu bozacağını ifade eden hadis nesh olunmuştur. Çünkü Hacamatın orucu bozmayacağını ifade eden hadisler diğerinden daha sonra irad olunmuştur.
Hacamatın orucu bozmayacağı görüşündeki alimler bununla birlikte oruçluyu güçsüz ve halsiz düşürecek bir hacamatın/kan aldırmanın mekruh olduğunu belirtmişlerdir. Hatta hacamatın orucu bozacağını ifade eden hadisin zahiri manada değil de kan aldıranın bu hareketiyle orucunu tehlikeye attığı şeklinde anlaşılması gerektiğini belirtirler.
Hz. Enes (R.A.) anlatıyor: “Biz oruçlunun hacamat olmasını, sâdece bitap düşmesinden korkarak terk ettik.”4
Özetle; hacamat, kan aldırmak orucu bozmaz. Fakat oruçluyu güçsüz bırakacak kadar bir kan aldırma işlemi mekruhtur. En güzeli bu işlemi iftardan sonraya bırakmaktır.
(1) Tirmizî, Savm: 60, (774); Ebu Dâvud, Savm: 28, (2367); İbnu Mâce, Savm: 18, (1679, 1680, 1681)
(2) Buharî, Savm: 32, Tıbb: 11; Müslim, Hacc: 87, (1202); Ebu Dâvud, Savm: 29, (2372, 2373); Tirmizî, Savm: 61, (775, 776, 777)
A. Hacamat Yaptırması ile İlgili Rivayetler
1. Süleyman b. Yesâr’dan rivayet edildiğine göre, Peygamberimiz Ebû
Taybe adında bir köleye hacamat yaptırmış ve ona bir saʽ hurma (veya iki saʽ
buğday) verilmesini emretmiştir.29 Bazı hadislerde de Peygamberimizin
Beyâda oğullarına ait bir köleye hacamat yaptırdığı,30 Ümmü Seleme
validemizin hacamat yaptırmak için Peygamberimizden izin istediği ve
Efendimiz’in de hacamat yapması için Ebû Taybe’ye emrettiği rivayet
edilmiştir.31
2. Abdullah b. Abbâs’tan rivayet edildiğine göre, Allah Resulü ihramlı
ve oruçlu iken,32 boynunun sağından, solundan ve iki omuz arasından,33
başındaki veya vücudundaki bir rahatsızlığından dolayı ihramlı iken başından
hacamat yaptırmıştır.”34 Yine ondan Efendimiz’in, Yahudi bir kadının
zehirlemesinden sonra zehri hissettikçe, hatta sefere çıktığı bir esnada zehrin
verdiği rahatsızlıktan dolayı hacamat yaptırdığı rivayet edilmiştir.35
3. Câbir b. Abdullah, Peygamberimizin sırtındaki veya kalçasındaki bir
ağrıdan dolayı,36 bir defasında da atından düştüğü için burkulan ayağının
acısından dolayı hacamat yaptırdığını rivayet etmiştir.”37
Peygamber Efendimizin seferde, ihramlı ve oruçlu iken hacamat
yaptırdığına dair rivayetler nerede ise tüm hadis kitaplarında yer almaktadır.
Hadislerin sıhhatinde ve kaynaklık değerinde bir problem görünmediği için
28 İbrahim, s. 21-22, 29.
29 Malik b. Enes, Muvatta, “İsti’zân”, 26; Buhârî, “Tıb”, 13, H. No: 5696.
30 Ahmed b. Hanbel, V/126, H. No: 2978.
31 Müslim, “Selâm”, 26, H. No: 2206.
32 Ahmed b. Hanbel, Müsned, III/348, H. No: 1849; Tirmizî, “Savm”, 61, H. No: 775.
33 Ahmed b. Hanbel, IV/6, H. No: 2091.
34 Ahmed b. Hanbel, IV/185, H. No: 2354; Buhârî, “Tıb”, 15, H. No: 5700. Benzer bir rivayeti İmam Mâlik,
Süleyman b. Yesâr’dan rivayet etmektedir (Bkz. Malik b. Enes, Muvatta, I/349, H. No: 74).
35 Ahmed b. Hanbel, V/6, H. No: 2784; Ebû Dâvûd, “Tıb”, 6, H. No: 0154. Ebû Dâvûd’daki rivayette
Peygamberimize hacamat yapan kişinin Beyâda oğullarının kölesi Ebû Hind olduğu ifade edilmektedir.
Bu konuya en net yanıtı Diyanet İşleri Başkanlığı vermektedir.
Ayrıca kan vermek orucu bozar mı Nihat Hatipoğlu gibi din konusunda uzman görüşlere sahip olan bilgili kişiler tarafından da açıklanmıştır.
Oruç tutmanın adabını ifade ederken, kan vermenin de oruç tutmada yerini açıklayan görüşler vardır.
Kan tahlili yaptırma durumunda vücuda herhangi bir besin alınmadığı için orucun bozulmadığı ifade edilir.
Bu nedenle tahlil için kan vermek orucu bozar mı diye düşünüyorsanız, gönül rahatlığıyla kan tahlili yaptırıp iftarı bekleyebilirsiniz.
“Ramazanda oruçlu iken kan verenin orucu bozulmaz (İbn Kudâme, el-Muğnî, IV, 50-52).”
Sağlık durumundan dolayı zorunlu hallerde kan vermenin orucu etkilemediği ifade edilir.
Eğer ramazan ayı içerisinde kan vermek zorunda kalırsanız, hiç tereddüt etmeden kan verip sağlık kontrollerinizi yaptırabilirsiniz.
Kan vermek orucu bozar mı Nihat Hatipoğlu tarafından da sıkça gündeme gelen ve yanıtlanan bir sorudur.
Nihat Hatipoğlu’na yöneltilen bu soruya yanıtı, Diyanet İşleri Başkanlığı’nın yanıtı gibi orucu bozmayacağı yönündedir.
Bazı durumlarda mezhepler arasında görüş farklılığı yaşanabilir. Şafilik, Hanefilik ve Alevilik için orucu bozan durumlar birbirinden farklı olacaktır.
Hastane ortamında gerekli donanımlarla kan verildiği durumda orucunuz etkilenmeyecektir.
Eğer kan vermeniz gereken bir durum olursa; oruçluyken orucunuzun bozulmayacağını bilerek kan verebilirsiniz.
Oruçlu değilken kan verdikten sonra mutlaka bir şeyler atıştırmanız önerilir.